اهمیت تجارت خارجی در رشد و پیشرفت کشورها موضوعی است که نمی توان منکر شد، چراکه سهم آن در تولید ناخالص دنیا از رقم ۵ درصد در سال ۱۹۵۰ به بیش از ۲۰ درصد در سالهای اخیر رسیده است؛ از مهمترین عوامل توسعه تجارت خارجی در کشورها، وجود اطلاعات بازارهای هدف و شناسایی چگونگی ورود به آنها و تسهیل توافقات دوجانبه است؛ به همین منظور حضور رایزنهای بازرگانی و اقتصادی در سفارتخانه کشورها و نقش تسهیلگری آنان هم اهمیت فراوان دارد.
بر اساس شواهد در حالی که حجم واردات سالانه ۱۵ کشور همسایه ایران ۱۱۶۰ میلیارد دلار است در سال گذشته ایران تنها ۲۴ میلیارد دلار به این کشورها صادرات داشته است. یعنی با وجود اینکه ایران حدود ۱۵% از جمعیت منطقه را در خود دارد، ولی سهم آن از بازار منطقه تقریبا ۲% است. بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند یکی از عوامل زمینه ساز این امر، ضعیف عمل کردن رایزنان بازرگانی و اقتصادی در کشورهای منطقه است.
رایزن بازرگانی همان رایزن اقتصادی است؟
رایزنان بازرگانی در سالهای گذشته نقش کلیدی در برقراری و توسعه روابط تجاری میان کشورها ایفا کردهاند، به طوری که به عنوان یک بازوی کمکی به سازمانهای توسعه تجارت در کشورها در جهت پیشبرد اهداف تجاری عمل میکنند. در شرایطی کنونی که تحریمها بر تجارت خارجی کشور و ماندگاری در بازارهای صادراتی فشار وارد کرده است، تولید کنندگان انتظار دارند دولت و نهادهای اجرایی مسیر پر فراز و نشیب کسبوکار بینالمللی شرکتهای ایرانی را هموار کنند.
در برخی از خبرها به اشتباه تمایزی بین رایزنان بازرگانی و اقتصادی قائل نمیشوند، ولی در اصطلاح دیپلماسی تجاری، رایزن اقتصادی به رایزن وزارت امور خارجه گفته میشود که در حوزه نیرو، نفت و موافقتنامههای کلان اقتصادی میان دولتها و بخش دولتی فعالیت میکنند، اما رایزن بازرگانی، رایزن سازمان توسعه تجارت است که به توسعه روابط تجاری، روابط دو جانبه و تعامل با اتاقهای بازرگانی میپردازد.